به گزارش خبرنگار « سازش خبر » غار چاه دریا  در ۱۵ کیلومتری غرب شهر داوران در مسیر رفسنجان- زرند قرار دارد. غار چاه دریا از دو فضای قیف مانند چسبیده به هم تشکیل شده است. قطر دهانه قیف بالایی حدود ۶۰ متر و قطر پایین آن حدود ۳۰ متر است.

وجود گازهای دی اکسید کربن و سولفور هیدروژن حاصل از فعالیت گسل درونی منطقه از یک طرف و نفوذ آب‌های فرورو حاصل از بارندگی از طرف دیگر و آمیختگی ‌آن‌ها با یکدیگر و سپس خروج آب‌های اسیدی درونی بر اثر فشار بخار و گازهای منطقه گسلی از طریق درزها و خرده گسل‌های بالایی سبب آهک‌خوری مسیر و زایش این فضای عظیم شده است.

دهانه چاه در گذشته به شکل امروزی نبوده است و در امتداد شیب منفی مخروط ناقص پایین‌تر پدید آمده و احتمالاً قطری حدود ۴ متر داشته است به طوری که اهالی منطقه می‌توانستند جلوی دهانه آن بایستند و آب درون آن را نظاره کنند و حتی عمق آب را اندازه بگیرند. در واقع نام دریا که بر چاه نهاده شده در ارتباط با همین نظاره‌ها و اندازه‌گیری‌ها صورت گرفته است.

دلیل دیگر تنگ بودن دهانه، اندازه‌گیری و ساختن مادرچاه قنات قدیمی روستای احمدآباد است که سپس سطح آب افت کرده و قنات خشکیده است. کانال قنات فوق از درون چاه قابل مشاهده است. دهانه قیف مانند فعلی بر اثر عوامل فرسایش و ریزش آوار پدید آمده است. در حال حاضر مشاهده آب در انتهای چاه ممکن نیست.

چاه دریا  در سال ۱۳۵۴ خورشیدی معادل ۱۰۰ متر عمق فضایی و ۸۵ متر عمق آبی داشته است که با توجه به بهره‌برداری بی‌رویه از سفره‌های آب منطقه باید دچار افتی برابر با ۳۰ متر شده باشد. آنچه به این چاه علاوه بر ارزشی که به عنوان یک پدیده دارد ویژگی خاص می‌بخشد، اندازه‌سنجی نوسان سطح ایستابی سفره‌های آب منطقه از طریق نوسان سطح ایستابی چاه دریاست که با پایین رفتن سطح ایستابی چاه می‌توان به افت سطح آق سفره‌های آب منطقه پی برد.

کویر اطراف رفسنجان هر چند که بزرگترین جنگل دست کشت بشر را در قالب باغ های گسترده پسته در خود جای داده است اما به عنوان یکی از خشک ترین و کم بارش ترین مناطق استان کرمان شهرت دارد اما در کمال تعجب دقیقا در همین بخش از فلات مرکزی ایران یکی از گودترین چاه های طبیعی ایران شکل گرفته است این حفره های بزرگ که مردم از آن به عنوان چاه دریا یاد می کنند در واقع دریاچه ای بزرگ از مخازن آب زیرزمینی است که به اصطلاح مردم محلی دریاچه زیرزمینی گفته می شود.

در گذشته سطح آب این دریاچه آنقدر زیاد بود که به سادگی سطح آب قابل رویت بود اما پس از خشکسالی های متوالی در استان کرمان و برداشت های بی رویه از آب های زیرزمین برای آبیاری باغ های کشاورزی سطح آب افت محسوسی یافته و در معرض خشکیدگی کامل قرار گرفته است.

از این مکان به عنوان یکی از شگفتی های آثار طبیعی ایران یاد می شود که در کنار شگفتی مثال زدنی موجب رعب و وحشت هر بیننده ای می شود با این وجود ماجراجویان و غارنوردان بسیاری بوده اند که سعی در ورود به این حفره و دیدن این حفره زیر زمینی کرده اند که گاه موجب مرگ ماجراجویان نیز شده است.

افسانه هایی در مورد چاه دریا

این حفره افسانه هایی را نیز در جوامع محلی منطقه و کشاورزان موجب شده است که وجود جانوری عجیب و عظیم الجثه در این حفره حکایت داشته است که البته بیشتر به افسانه ای غیر واقعی شباهت دارد. همچنین افسانه ای دیگر این چنین حکایت دارد که زمانی ساربانی در حین هی کردن شتران خود در همین حوالی چاه در اطراف روستای گردشگری «اودرج» چوبدستی خود را به سوی شتری پرتاب می کند از قضا چوبدستی به داخل چاه می افتد و شتران نیز به داخل حفره سقوط می کنند.

اما مدتی بعد ساربان در شهر اصفهان مشغول سیاحت و تفرج بوده که چوبدستی خود را در رود خروشان زاینده رود می بیند که بر روی آب شناور است از آنجا می فهمند این چاه یک باریکه ارتباطی است بین همه قناتها و رودهای ایران. این افسانه هر چند خیالی و زاییده ذهن مردمان محلی منطقه است اما نشان از اهمیت و نفوذ این حفره در ذهن مردم دارد.

چاه دریا از جمله مکان های مهم برای توسعه اکوتوریسم است

 این پدیده را از جمله یکی از مکان های مهم برای توسعه اکوتوریسم در استان کرمان معرفی کرد و گفت: کرمان از این عجایب در خود بسیار دارد و تنها باید در راستای معرفی این داشته ها کوشش کرد.

به گفته زمین شناسان و محققان گردشگری : این پدیده احتمالا به دلیل فرونشست زمین شکل گرفته است اما هرچه باشد قبل از پایین رفتن سطح آب در این منبع آب زیرزمینی معیار مناسبی هم برای تخمین میزان ذخیره آب در دشت مورد نظر برای کشاورزان بوده است.

کارشناسان گردشگری معتقدند این پدیده طبیعی شرایط مناسبی را برای ماجراجویان و غارنوردان ایجاد کرده است.

کرمان سرزمین رودخانه های زیرزمینی

کارشناسان معتقدند: معرفی جاذبه های گردشگری کرمان متاسفانه مغفول مانده است استان کرمان دارای چندین غار زیرزمینی است که برخی از آنها شامل رودخانه های جاری نیز می شوند به خصوص در شهرستان بافت رودخانه های زیرزمینی وجود دارند که مناظری بسیار زیبا در دل طبیعت سرسبز منطقه ایجاد کرده اند اما به خوبی معرفی نشده اند و از سوی دیگر برخی گردشگران غیرمسئول نیز در قبال حفظ و نگهداری آنها کوتاهی کرده و خساراتی را به این غارها وارد کرده اند.

کارشناسان چاه دریا رااز جمله این داشته ها دانست و گفتند: تاکنون گروه های غارنورد سعی در کاوش این حفره عظیم و دریاچه پایینی داشته اند اما کار قابل توجهی در این زمینه صورت نگرفته است که به صورت مستند ارائه شود و معرفی رازهای این حفره زیرزمینی مغفول مانده است.

تحقیق و تنظیم  : مجتبی نقی زاده